आर्थिक वर्ष २०८२/८३ भित्र वडालाई बालमैत्री घोषणा गर्नेछौं

चालु आर्थिक वर्षको लागि भनेर बनाइएको योजनाहरू सबै सम्पन्न भए ? कि बाँकी छ ?
चालु आर्थिक वर्षमा बजेट एकदमै न्यून थियो । गत असोजमा गएको बाढी पहिरोले त झन् सम्पन्न भएका योजनाहरू पनि सखापै पारिदियो । हाम्रोमा भौतिक क्षति निकै भयो तर मानवीय क्षति चाहिँ भएको छैन । यसमा हामी खुसी पनि छौँ । जमिन भत्किने, पुरिने हुँदाखेरि खेतीयोग्य जमिनहरू पनि धेरै सखाप भए । तत्कालीन अवस्थादेखि नै हामीले अत्यावश्यक कुराहरूलाई केन्द्रित गरेर काम गर्दै आएका थियौ । हामीले विशेषगरी बाटोहरू चाहिँ खुल्ला हुनुपर्छ र त्यहाँ आवतजावत गर्न सहज हुनुपर्छ भन्ने किसिमले कामहरु गर्दै आएका थियौ । सोही किसिमले अहिले बाटोहरु सफा गर्ने र खुलाउने प्रयास जारी थियो । अहिलेसम्म त्यो काम सबै सम्पन्न भइसकेको छ । खानेपानीको क्षेत्रमा पनि निकै क्षति पुगेको थियो । अहिले सबै नागरिकको घरमा स्वच्छ पानी खान सक्ने वातावरण तयार गरिसकेका छौँ । तत्कालीन अवस्थामा त निकै धेरै समस्या थियो । हामीले बिस्तारै बिस्तारै प्रदेश, संघ, पालिका, वडाको बजेटले कामहरू गर्दै गर्दै आयौं । यसमा हामीलाई विभिन्न संघसंस्थाहरूले पनि धेरै सहयोग गरेको छ । नक्कले डाँडा र वडा कार्यालयसम्म एक संस्थाको सहयोगमा बाटो सफा भयो । नारायणटारमा चाहिँ हाम्रै वडाको बजेटले काम गरेका थियौँ । यसैगरी चालु आर्थिक वर्षमा हामीले वडा कार्यालय नजिकै एउटा प्रतिक्षालय बनाउने भन्ने योजना थियो । त्यो सम्पन्न भयो । चालु आर्थिक वर्षको लागि भनेर बनाइएका योजनाहरू गत असोजको बाढी पहिरोले सबै त सम्पन्न गर्न सकेनौं तर त्यसपछि यो–यो गर्ने भनेर जुन जुन क्षेत्रमा हामी लागि परेका थियौ, ती अहिलेसम्म लगभग सम्पन्न भइसकेको अवस्था छ । खानेपानी, सडक, कृषि लगायतका विषयमा कामहरू सम्पन्न भएको छ । हामीले तत्काल विपद पर्ने बित्तिकै विभिन्न संघसंस्थासँग पनि सहयोग मागेका थियौँ । जसकारण उहाँहरूको पनि सहयोग सहयोग गर्नुभयो । जस्तै उहाँहरूबाट दुईवटा जाली आएको थियो र पालिकाबाट ३० वटा । हामीले अहिले ३२ वटै जालीहरू भर्ने काम सम्पन्न गरिसकेका छौँ । चण्डी–थापागाउँ– ठुलो गाउँ–गुम्बा गाउँको लागि भनेर बृहत खानेपानी सञ्चालन भइरहेको छ । त्यो पनि सम्पन्न हुने चरणमा नै रहेको छ । अहिले चाहिँ हामी आगामी आर्थिक वर्षको लागि भनेर योजना बनाउने तरखरमा छौँ । यसको लागि हामीले नागरिकहरूको पनि कुरा समेट्ने तरखरमा लागि परिसकेका छौँ । गत असोजमा गएको बाढी पहिरोले हाम्रोमा ३७ वटा घरहरू नै विस्थापित हुनुपर्ने अवस्था थियो । हाम्रोमा अहिले टहराहरू निर्माण भएर उहाँहरु बस्नको लागि योग्य भइसकेको छ ।
आगामी आर्थिक वर्षमा कस्ता कार्यक्रमलाई प्राथमिकता दिँदै हुनुहुन्छ ? के–के तयारी गरिसक्नुभयो ?
कृषि, शिक्षा, स्वास्थ र पुर्वाधारको क्षेत्रमा नै बढी कार्यक्रमहरु हुनेछन् । अहिले चाहिँ हामी कृषिलाई नै जोड दिएर काम गरिरहेका छौँ । यो बर्ष पनि हामीले फलफूलका बिरुवाहरुको कार्यक्रम राखेका थियौँ । आफ्नो रोजाईका कम्तिमा पनि एक सय वटा बिरुवा रोप्नुपर्ने भन्ने योजका साथ हामी काम गरिरहेका छौँ । कृषिको लागि हाम्रो क्षेत्र निकै उर्वर भुमि राहेको छ । कृषि र पशुपालन अहिले हाम्रो पहिलो प्राथमिकता रहेको छ । आगामी बर्ष पनि हामो विशेष पहिलो प्राथमिकता यही क्षेत्रमा रहेको छ । त्यो बाहेक थप केही आवश्यकता परिहालेमा हामी गर्नेछौ ।
विपद ब्यबस्थापन पूर्व तयारी के छ ?
विपद ब्यबस्थापनको लागि भनेर पनि हामिले आवश्यकता पर्न सक्ने सामान्य सामानहरू चाहिँ तयारी स्वरूप राखिरहेका छौँ तर त्यो पर्याप्त छैन । हामीसँग अहिले पाल, केही थान कपडा र सामान्य औजार उपकरणका सामानहरू छन् । नीति तथा कार्यक्रममा नै समेटिने गरी विपदको लागि केही रकमहरू छुट्याउने भन्ने छ । गतमा असोजमा गएको बाढी पहिरोले हामीलाई धेरै कुरा सिकाएको पनि छ । त्यसकारण हामी केही न केही रुपमा पहिलेभन्दा अहिले तयार अवस्थामा छौँ । विपद भन्ने कुरा कतिबेलामा कत्रो आकारमा आउँछ भन्न सकिने कुरा पनि भएन । त्यसकारणले यति नै तयारी पूर्ण छ भन्न चाहिँ सकिँदैन तर पनि हाम्रो तर्फबाट सकेको गरेका छौँ ।
स्वास्थ्यको क्षेत्रमा चाहिँ तपाईँको वडामा के छ प्रगति ? आगामी योजना के छन् ?
स्वास्थ्य निकै संवेदनशील विषय भएकोले पनि यसमा काम नगर्ने भन्ने त हुँदैन । हाम्रोमा भएका स्वास्थ्य संस्थाहरूमा औषधि अभावहरू हुन दिएका छैनौँ । नियमित उपचारलाई निरन्तरता दिँदै आएका छौँ । हामीसँग सीमित बजेट हुँदाहुँदै पनि हामीले यस क्षेत्रलाई निकै महत्वका साथ हेरेका छौँ । फलामेसाङ्गुमा एउटा अस्पताल थियो । सबै बनेका संरचनाहरू पनि गत असोजको बाढी पहिरोले बगायो । पाल टाँगेर भएपनि हामीले सेवा चाहीँ दियौँ । अहिले डब्लुएचओबाट आएको सहयोगले ४५ लाख बराबरको एउटा भवन बनाएर सबै सेवाहरू अहिले उक्त भवनबाटै प्रदान गरिरहेका छौँ । अरु कामहरू त निरन्तर रुपमा चलिरहेको नै छ । बर्थिङ सेन्टरबाट पनि नियमित सेवाहरू प्रदान हुँदै आएको छ ।
शिक्षाको क्षेत्रमा चाहिँ के छ तपाईंको वडाभित्र भएका कामहरू ? शैक्षिक गुणस्तर वृद्धिको लागि के कस्तो कामहरू गरिरहनु भएको छ ?
शैक्षिक गुणस्तर वृद्धि गर्दै नतिजा राम्रो बनाउनको लागि हामीले सकभर पहलकदम सकेका गरिरहेको नै छौँ । विशेषगरी एसइइ दिने बालबालिकाहरूलाई आवासको समेत व्यवस्थापन गर्दै आएका छौँ । विभिन्न खालका अतिरिक्त क्रियाकलापहरू सञ्चालन नियमित रूपमा भइरहेको छ । भइरहेको कामहरूलाई पनि निरन्तरता दिनेछौँ । हामीलाई पालिकाको शिक्षा शाखा अन्तर्गत पनि विभिन्न कार्यक्रमहरू आइरहेको हुन्छ । यसैगरी हामीले बालबालिकालाई विद्यालयको पहुँचमा पुर्याउनको लागि विद्यालय खोल्ने बेलामा नै भर्ना अभियानदेखि नै विभिन्न खालका कार्यक्रम गर्दै आएका हुन्छौ ।
महिला, बालबालिका, जेष्ठ नागरिक, दलित समुदाय आदीको माग पनि नीति तथा कार्यक्रममा समेटिने गरिएको छ ? बजेट कति विनियोजन हुन्छ यी क्षेत्रमा ?
हामीले लक्षित समुदायलाई आयआर्जनमा केन्द्रित हुने गरेर कामहरू गरिरहेका छौँ । जस्तै उहाँलाई विभिन्न अनुदानहरूमा बढी लक्षित गर्ने गरेका छौँ । चालु आर्थिक वर्षमा पनि लगभग साढे तीन लाख रुपैयाँ बजेट थियो । त्यो बजेटबाट हामीले ३७ जना दलित समुदायका गर्न चाहने व्यक्तिहरुलाई उन्नत जातको बाख्रा दियौ । न्यानो कपडा वितरणको कार्यक्रमहरू पनि गरिरहेका हुन्छौँ । दलित समुदायलाई नै भनेर हामीले कपडा सिलाउने मेसिनहरु पनि उहाँहरुलाई प्रदान गरेका थियौ । विभिन्न संघसंस्थाहरूको सहयोगमा पनि हामीले यस्ता किसिमका कार्यक्रम गर्दै आएका छौँ । यसैगरी महिलाहरूको लागि भनेर हामीले सिलाई बुनाई, ब्युटिसियनको तालिमहरू पनि प्रदान गर्दै आएका छौँ । जेष्ठ नागरिक लक्षित कार्यक्रमहरू पनि छन् । यसैगरी अपाङ्गता भएका नागरिकहरूको लागि पनि विशेष कार्यक्रमहरू गर्दै आएका छौँ । मनोविज्ञान सम्बन्धी विभिन्न कार्यक्रमहरु पनि गर्दै आएका छौँ । अहिले पनि महिलाहरूको लागि सिलाई बुनाई तालिम सञ्चालनमा नै रहेको छ । जुन १ सय ९० घण्टाको घण्टा अवधिको रहेको छ । जहाँ २० जना महिलाहरू सहभागी हुनुहुन्छ । यी कार्यले आगामी दिनमा पनि निरन्तता पाउनेछ ।
तपाईँको वडा बालमैत्री कहिले घोषणा हुन्छ ?
बालमैत्रीको लागि पनि हामीले विभिन्न पहलकदम चालिसकेका छौँ । हाम्रो तर्फबाट गर्नुपर्ने धेरै कामहरु भइसकेको छ र धेरै तयारीहरु बाँकी पनि छ । सकेसम्म हामी आर्थिक वर्ष २०८२÷८३ भित्र नै गर्ने भन्नेमा छौँ । हामीले बालमैत्री वडाका लागि अहिलेसम्म थुप्रै विभिन्न पहलहरू आरम्भ गरिसकेका छौँ । स्वास्थ्य, शिक्षा, सुरक्षाका क्षेत्रमा गरिएको कामले धेरै रोजगार, सहज पहुँच र सुविधा उपलब्ध गराएको छ । अहिले हामी निम्नलिखित कुराहरू सम्पन्न गरिसकेका छौँ । जन्मदर्ता, खोप, विद्यालय भर्ना, बालस्वास्थ्य मापन, बालश्रमरहित पहल, बालविनोद र बालअधिकार सम्बन्धी कार्यक्रमहरू नियमित सञ्चालनमा छ । अभिभावक, शिक्षक, सामाजिक अभियन्ता र स्वास्थ्यकर्मीहरूसँग मिलेर बालमैत्री वातावरण निर्माणका लागि कुटनीतिक भेटघाटहरू, मनोपरामर्श र कार्यशालाहरू सञ्चालनमा छ । यो सबै तयारी र कार्यान्वयन विराट सही दिशातर्फ अगाडि बढिरहेको संकेत हो । यदि बाँकी सूचकहरूमा समयमै प्रगति रिपोर्ट गरियो भने, आर्थिक वर्ष २०८२÷८३ भित्र वडालाई बालमैत्री घोषणा गरिनु पूर्णतः समुचित हुनेछ ।
निर्वाचनको समयमा के–के कार्यक्रम गर्ने भनेर तपाईँहरूको पनि लक्ष्य उद्देश्य थियो होला । जनता सामु तपाईँहरूको प्रतिबद्धता पनि थियो । अहिले ती कति पूरा भए कति बाँकी छन् ?
चुनावको बेला हामीले बोलेका अथवा गर्छु भनेका कामहरू हामीले बिस्तारै पूरा गर्दै आइरहेका छौँ । बेलाबखतमा प्रकृतिक विपदले दुःख दिन्छ नत्र भने सकेसम्म काम भएको छ । ठाउँठाउँमा मन्दिरहरू निर्माण भएको छ । चण्डीचौर भन्ने ठाउँमा त्रिमूर्ति बनेर सम्पन्न हुँदैछ । तीनधारे झरना जाने बाटो सहज बनाउन पनि हामीले विभिन्न त्यहाँ पूर्वाधारका कामहरु गरेका छौँ । बालबालिकाको क्षेत्रमा पनि एसओएसबाट विभिन्न कार्यक्रम सञ्चालन भइरहेको छ । पूर्वाधारको क्षेत्रमा पनि हामीले धेरै कामहरू गरिसकेका छौँ । शिक्षा, स्वास्थ्य, खानेपानी लगायतका विषयहरु हामीले चुनावको बेलामा समेटेका थियौ । त्यो अहिले पूरा हुने चरणमा रहेको छ ।
“घर घरमा सिंहदरबार” यो नाराले कतिको सार्थकता पाएको छ ?
घर घरमा सिंहदरबार भन्ने त एउटा नामाकरण जस्तो मात्र भएको छ । वडा सबैभन्दा नजिकको सरकार भएकाले सम्पूर्ण दोषहरू हामीले लिनुपर्छ । धेरै बोझ वडाले नै खेप्नुपर्ने हुन्छ । घर घरमा सिंहदरबार भन्नलाई जति सजिलो छ, त्यसलाई पूरा गर्न उति नै गाह्रो छ । हाम्रो वडाको बजेट भनेको जम्मा २० लाख÷३० लाख हुन्छ । वडाको मात्र पहलले त कसरी सिंहदरबार बनाउन सकिएला र यति बजेटमा ! तत्कालीन अवस्थालाई हेर्ने हो भने चाहिँ नागरिकहरूलाई सामान्य कामको लागि टाढा जानु पर्दैन । नजिकैको वडामा आएपनि समस्याको समाधान हुन्छ । यसैगरी सडक विस्तार गर्ने कुरालाई पहिलादेखि नै प्राथमिकतामा राखेकाले यसले पनि केही सहज भएको छ । उहाँहरूबाट कुनै माग आएन भने पनि हामी टोलटोलमा गएर निरीक्षण गर्छौं र आवश्यकताको आधारमा पनि हामीले बजेटहरुमा गरेर काम गरेका छौँ । हाम्रोमा विभेद छैन । नागरिकहरूबाट पनि राम्रै प्रतिक्रियाहरू आइरहेको छ । हामीले हाम्रो तर्फबाट निर्वाह गर्नुपर्ने भूमिका, निभाउनुपर्ने जिम्मेवारी र कर्तव्य पूरा गरिरहेका नै छौँ । आगामी दिनमा पनि हामी यसलाई निरन्तरता दिँदै जानेछौँ ।